Son günlerde artış gösteren çöl tozu taşınımı, özellikle KOAH, astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarına sahip bireyler için ciddi risk oluşturuyor. Uzmanlar, bu süreçte dikkat edilmesi gerekenleri ve korunma yollarını sıraladı. İşte çöl tozunun etkileri ve alınması gereken önlemler…

Akciğer Hastalarına Çöl Tozu Uyarısı! Hava Kalitesi Düşüyor, Risk Artıyor

Kuzey Afrika’dan gelen ve atmosferin üst katmanlarıyla taşınarak Türkiye’ye ulaşan çöl tozları, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yoğun şekilde hissediliyor. Meteoroloji kaynaklarının 27 Mart 2025 itibarıyla yaptığı açıklamaya göre, ülke genelinde bu hafta boyunca yüksek seviyede çöl tozu taşınımı bekleniyor.

Bu doğal hava olayı sadece görüntü kirliliğine değil; aynı zamanda hava kalitesinde ciddi düşüşe ve sağlık sorunlarına da yol açabiliyor. Özellikle akciğer hastalığı bulunan bireyler, bu dönemlerde ekstra dikkatli olmalı.

Çöl Tozu Nedir? Neden Tehlikeli?

Çöl tozu, çöl bölgelerinden kalkan ince toz parçacıklarının rüzgârla binlerce kilometre taşınması sonucu ortaya çıkan bir doğa olayıdır. Bu tozlar sadece kumdan değil, aynı zamanda metal parçacıkları, polen, bakteri, mantar sporları ve kimyasal bileşenlerden oluşur.

Çöl tozunun zarar verebileceği gruplar:

• KOAH, astım, bronşit gibi kronik solunum hastalıkları olanlar
• Kalp damar hastaları
• Yaşlılar ve çocuklar
• Hamileler
• Alerjik bünyeye sahip bireyler

Uzmanlardan Solunum Hastalarına Kritik Uyarılar

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Özdemir, çöl tozlarının solunum yolu hastalarında ciddi alevlenmelere yol açabileceğini belirterek şu uyarılarda bulundu:

“Bu dönemlerde hava kalitesi hızla düşer. Özellikle dış ortamda maruz kalınması durumunda, akciğerde iltihaplanma, nefes darlığı, öksürük ve göğüs ağrısı gibi semptomlar şiddetlenebilir.”

👉 Günlük hava kalitesini kontrol etmek için:
https://www.havaizleme.gov.tr

Çöl Tozundan Korunmak İçin Alınabilecek Önlemler

Çöl tozuna maruz kalmayı en aza indirmek, özellikle risk grubundakiler için hayati önem taşır. İşte uzmanların önerdiği korunma yolları:

<u>1. Dışarı Çıkışları Sınırlayın</u>

• Mümkün olduğunca sabah saatlerinde dışarı çıkmaktan kaçının
• Çöl tozunun yoğunlaştığı dönemlerde kapalı alanlarda kalın
• Zorunlu durumlarda dışarı çıkarken FFP2/N95 maske kullanın

<u>2. Pencereleri Kapalı Tutun</u>

• Özellikle rüzgârlı havalarda camlar kapalı tutulmalı
• Havalandırma işlemi toz taşınımının azaldığı akşam saatlerinde yapılmalı
• Klima kullanılıyorsa filtreleri düzenli temizlenmeli

<u>3. Bol Su İçin, Bağışıklığı Güçlendirin</u>

• Günlük su tüketimini artırmak, mukozaların nemli kalmasını sağlar
• C vitamini, omega-3, probiyotik takviyeler ile bağışıklığı destekleyin
  👉 Sağlıklı Takviyeler İçin Önerilen Markalar

Çöl Tozu ve Hava Kirliliği İlişkisi

Çöl tozları, havadaki PM10 ve PM2.5 partikül miktarını ciddi şekilde artırır. Bu partiküller solunum yoluyla doğrudan akciğerlere ulaşıp iltihaplanmalara neden olabilir.

PM10 sınır değer: Dünya Sağlık Örgütü’ne göre günlük ortalama 50 µg/m³
Çöl tozu etkili günlerde: 150 µg/m³’ün üzerine çıkabilir

👉 Hava kirliliğiyle ilgili veriler için: https://aqicn.org

Risk Grupları İçin Ekstra Öneriler

KOAH ve Astım Hastaları:

• İnhaler ilaçlarını doktorun önerdiği gibi düzenli kullanmalı
• Şikâyetler artarsa, sağlık kuruluşuna başvurmak geciktirilmemeli
• Egzersizler kapalı ve iyi havalandırılmış alanlarda yapılmalı

Çocuklar:

• Dış mekânda oyun saatleri sınırlandırılmalı
• Tozdan etkilendikleri fark edilirse doktor kontrolü şart

Hamileler:

• Temiz hava cihazları ile iç ortam havası filtrelenmeli
• Günde en az 2,5 litre sıvı alımı sağlanmalı

Çöl Tozunun Sadece Solunum Değil, Kalp Sağlığına da Etkisi Var

Araştırmalar, çöl tozuna maruz kalan bireylerde kalp krizi, inme ve hipertansiyon riskinin de arttığını ortaya koyuyor. Özellikle yaşlı bireyler ve kalp hastalığı geçmişi olan kişiler, bu süreçte doktorlarıyla daha sık iletişimde olmalı.

Türkiye’de Çöl Tozu Takibi Nasıl Yapılıyor?

Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Türkiye’ye ulaşan çöl tozu hareketlerini uydu ve model verileri ile takip ederek günlük uyarılar yayınlıyor. Ayrıca:

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı hava kalitesi ölçüm istasyonları aracılığıyla bölgesel raporlar paylaşıyor
• Akıllı telefon uygulamaları (HavaDurumu, AirVisual, Plume Labs) üzerinden anlık takip mümkün